I tobie też

Ikoniczna książka „Europeana: krótka historia dwudziestego wieku” Patrika Ouředníka, wydana po raz pierwszy w 2001 roku, jest kanwą tej wyjątkowej filmowej kroniki minionego wieku. Film rozpoczyna diagnoza, że tragiczne wydarzenia z początku XX wieku doprowadziły do zaćmienia umysłu ludzi, którzy wyparli historię i przestali myśleć o przyszłości w oparciu o wiedzę czerpaną z przeszłości. Obserwujemy serię czarno-białych ujęć: niebo, pojedynczy futurystyczny budynek wznoszący się wysoko na szczycie góry, statek kosmiczny. A potem pojawia się seria rozproszonych obrazów, czasem przypadkowych, czasem dosłownych, dotyczących faktów z historii XX wieku. Opowiadają o nich narratorzy, bez określonej kolejności, bez emocji. Następuje potok mniej lub bardziej znanych faktów z historii ludzkości, które były istotne, ale o których dziś już nie pamiętamy.

Co się zmieniło po wynalezieniu w 1914 roku stanika? Po II wojnie światowej coraz większą popularnością cieszyły się lalki, a ludzie zaczęli się dużo częściej myć i żyć higieniczniej. W 1999 roku obawiano się, że wszystkie zegary nie przestawią się po Sylwestrze na 2000 rok, lecz na rok 1900. W 1945 roku pół miliona kobiet było w armii Hitlera, a 4 miliony uczyły się spalać ciała zmarłych i wykorzystywać je potem jako nawóz do ziemi. Podawane informacje, mimo że dają do myślenia, są tylko czystym strumieniem faktów. Brak tu syntezy, a nawet najciekawsze z nich pozostają fenomenami, jeśli nie wyciągniemy z nich dalszych wniosków. Powstała z tych faktów historia pozbawiona jest przeszłości. Film stawia pytanie, czy historia się już skończyła? Czy Europa w epoce posthistorii i postludzkości, słodko znieczulona zbiorową nieświadomością, będzie nadal udawać i zachowywać się tak, jakby nic się nie stało?